Devler gaza geldi

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Genel Müdürü Mehmet Uysal, Trakya ve Güneydoğu Anadolu’da yapılan sondajlarda çok ciddi miktarda kaya gazı potansiyeli tespit edildiğini belirterek, “Aksi halde dünya devi bir firma (Shell) birkaç metreküplük gaz için Türkiye’ye gelmezdi” dedi.

Shell’in Diyarbakır’da Sarıbuğday-1 sahasında kaya gazı sondajına başladığını kaydeden Uysal, Güneydoğu’da ikinci sondajın başlayacağını, Trakya’da da petrol devi bir başka şirketle anlaşma aşamasında olduklarını açıkladı. Enerji piyasası kaynakları Trakya’daki ruhsatın ExxonMobil’e verildiğini ifade ediyorlar.
Uysal, arama çalışmaları hakkında, şu bilgileri aktardı:
“2011’de 115 kuyuda sondaj yaptık. 54 kuyu petrollü, 9 kuyu da gazlı olarak tespit edildi. 7 petrol ve 6 doğalgaz sahası keşfi gerçekleşti. Kaya gazı çalışmaları yoğun olarak devam ediyor.”

ABD’NİN KEŞFİ UMUT OLDU
Dünyanın en büyük doğalgaz ithalatçısı ABD kaya gazını 1980’li yıllarda başlattığı araştırmalar sonucunda keşfetti. Yüzbinlerce kuyu açan ABD petrol ve doğalgaz ithalatını ciddi miktarda azalttı. ABD’nin keşfi Türkiye’yi heyecanlandırdı.
Yılda 55 milyar doların üstünde petrol ve doğalgaz faturası ödeyen ve bu nedenle cari açığını kapatmakta güçlük çeken Türkiye, enerjideki bağımlılığı azaltmak umuduyla kaya gazı arayışlarına 2008’den itibaren hız verdi.

‘DEPREM, ŞEHİR EFSANESİ’
Kaya gazı sondajının çevre sorunlarına ve depremlere yolaçması üzerine Fransa, Bulgaristan ve Çek Cumhuriyeti kaya gazı çalışmalarını yasakladı. İngiltere, İspanya ve Güney Afrika da çalışmaları durdurdu.

Kaya gazı sondajının depremlere yolaçtığı, yeraltı sularını ve havayı kirlettiği iddialarına yanıt veren Uysal, “ABD’de yılda 400 bin sondaj yapılıyor, deprem olsaydı, orada olurdu. Kaya gazı sondajının deprem yarattığı iddiası tamamen şehir efsanesidir” dedi.
Shell CEO’su Peter Voser’i kabul eden Enerji Bakanı Taner Yıldız, Diyarbakır’da sondaja başlayan şirketin Karadeniz’deki arama faaliyetlerinde de yer almasını beklediklerini ifade etti.

PROF. DR. OKAN TÜYSÜZ
‘Küçük depremler oluşur büyükleri tetiklemez’
Prof. Dr. Okan Tüysüz, kaya gazı çıkarma çalışmalarının küçük depremlere yol açabileceğini ancak bu depremlerin yıkıcı deprem olmadığını söyledi. Tüysüz, şu bilgileri verdi:
“Dünyada insan müdahalesiyle deprem meydana getirmek sözkonusu değil. Bu tür işlemlerle büyük depremlerin tetiklenmesi de mümkün değil. Ancak bu yöntemler küçük depremler yaratabilir. Yurtdışında kaya gazı üretmek için yapılan sondajlar sırasında küçük depremlerin oluştuğunu biliyoruz. Baraj yapıldığında da buna benzer depremler olduğu biliniyor. Ancak bu depremler yıkıcı depremler değildir. Kaya gazı üretimi esnasında metan gazı kirliliği olacağını zannetmiyorum çünkü kapalı devre bir sistem. Kaya gazı sondajlarında deprem oluşumuyla ilgili çok doyurucu bilimsel çalışmalar henüz sözkonusu değil.”

PROF. DR. NACİ GÖRÜR
‘Kayalar Basınçlı suyla çatlatılır, titreşim olur’
Yeraltındaki kayalarda bulunan petrol şeyl’lerinden doğalgaz çıkarma yönteminin petrol ve doğalgaz çıkarma yöntemine benzediğini belirten Prof. Dr. Naci Görür, yüksek basınçlı suyla yeraltındaki kayaların çatlatıldığını, bunun da çok büyük titreşim yarattığını söyledi. Görür, şunları söyledi:

“Kaya gazı sondajında da doğalgaz sondajına benzer yöntemler kullanılır. 3 bin metre derinlikten doğalgaz çıkartılırken gaz gelimi azalınca kuyuya yüksek debide, 100 binlerce ton yüksek basınçla su basılır. Kuyunun dibindeki çatlakları büyütmek için böyle bir yöntem kullanılır. Buna hidrolik çatlatma denir. Bu yöntemle yeraltındaki kayaları çatlatırsınız. Bu suyla da olur, patlayıcı maddeyle de yapılır. Daha fazla üretim yapabilmenin yöntemidir. Bu kaya çatlatma işlemi sırasında çok büyük titreşimler oluşur. Bu titreşimler yeryüzünden de hissedilir. Ama bunu deprem olarak nitelemek cehalettir. Aynı şey taşocaklarındaki patlamalarda da hissedilir.”