Esed için sonun başlangıcı

Suriye'ye yönelik askeri müdahalenin son anda Rusya'nın diplomatik çabalarıyla ertelenmesinin Beşar Esed'i kurtarmayacağı ileri sürülüyor. Suriye'nin kimyasal silahlarının yok edilmesini öngören anlaşmayla başlayan süreci Libya ve Irak'taki gelişmelere benzeten Amerikan basını 'Eğer tarih bir ölçüyse Esed için geri sayım başladı' tespitinde bulundu.

10 yıl önce Libya'nın devrik lideri Muammer Kaddafi'nin nükleer programından ve 1991 Körfez Savaşı'ndan sonra da Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in kimyasal silahlarından vazgeçmesini hatırlatan New York Times gazetesi, 'Beşar Esed, silahlarından vazgeçen Saddam ve Kaddafi'nin yıllar sonra iktidardan düştüklerinin farkında' diye yazdı.

ABD'DE ŞÜPHE

Cenevre'de üç günlük müzakereler sonunda önceki gün varılan anlaşmaya göre, Suriye'nin 2014 ortasına kadar kimyasal silahlardan temizlenmesinin hedeflendiğini kaydeden gazete, 'Ancak kimyasal silahların denetimi ve yok edilmesiyle ilgili Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nden bir karar çıkmadan veya Suriye resmi olarak Kimyasal Silah Sözleşmesi'ni imzalamadan Esed'in kimyasallarıyla ilgili işlemler başlatılamaz. BM'den bir kararın çıkması ve uluslararası hukukun bu anlamda devreye sokulması iki haftayı bulacak. Beyaz Saray yetkilileri gelişmelerin seyri konusunda oldukça şüpheli' değerlendirmesinde bulundu.

Obama yönetimine yakınlığıyla bilinen New York Times, Esed'in de Rusya ve ABD'nin üzerinde uzlaştığı anlaşmaya dair çekinceleri olduğunu kaydederek, Suriyeli liderin kimyasal anlaşma karşılığında ABD'nin askeri seçeneği tamamen devreden çıkarmasını istediğini ama Beyaz Saray'ın buna kesinlikle yanaşmadığını vurguladı.

KAY'DAN IRAK ÖRNEĞİ

Uzmanlar, bir hafta içinde kimyasal tesislere dair listenin hazırlanmasını ve Kasım'a kadar da bazı kimyasal cihazların yok edilmesini öngören anlaşmadaki şartların yerine getirilmesi konusunda zorluklar olduğunu söylüyor.

1990'larda Saddam'ın kimyasal silahlarını yok ederken karşılaştıkları sıkıntıları anımsatan David A. Kay, 'Arkanızdaki siyasi destekle en kısa sürede maksimum sonuç almalısınız. Ancak bu siyasi destek zamanla eriyor' diye konuştu.

George W. Bush 'un ulusal danışmanlarından Robert Joseph ise, Esed'in anlaşmanın şartlarına uyması için askeri müdahale seçeneğinin sürekli masada olmasını savunuyor. Kimi uzmanlar da Esed'in kimyasal üretiminden sorumlu 450 Birimi'ndeki uzmanların BM müfettişleriyle detaylı görüşmelerine sıcak bakmadığı düşüncesinde. Bütün bu teknik ve siyasi sorunların diplomatik çabalar yerine Irak ve Libya'da olduğu gibi askeri seçenekleri devreye sokacağı kaydediliyor.

En ufak pürüzde güç devrede

Rusya ve ABD'nin vardığı mutabakata göre Suriye'nin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda yaptırım uygulanması ya da güç kullanımını içeren Birleşmiş Milletler (BM) sözleşmesinin 7'nci maddesini uygulamaya konulması kararlaştırıldı. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Esed'in 'kararlara harfiyen uyması gerektiği' konusunda uyardı.

Anlaşmaya dair şüpheler

ABD Eski Savunma Bakanı Yardımcısı Paul Wolfowitz ile Cumhuriyetçi Senatörler John McCain ve Lindsay Graham anlaşmaya kuşkuyla yaklaşıyor. Esed'in anlaşmayı ihmal edeceğini düşünen isimler 'Anlaşma, Esed rejimine karşı ABD veya Batı'nın ciddi bir harekete girişmesini masadan kaldırdı. Bu, Rusya ile İranlı destekçileri açısından büyük bir zaferdir' diye konuştu.